عیار

عیّار رمانی‌ست مستند با ساختار خطی که در گونه‌ی پیکارسک جای می‌گیرد.
زکریا هاشمی در این رمان دیالوگ‌محور از رهگذر بازنمایی زندگی شخصیت امیرعیّار برشی از تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران را در فاصله‌ی زمانی پهلوی دوم تا اوایل انقلاب ۱۳۵۷ نمایان می‌کند. 
مکان روایت هم محله‌های قدیمی جنوب شهر تهران و هم برخی از کشورهای اروپاست.
شیوه‌ی روایت سوم شخص نمایشی‌ست، شیوه‌ای که در آثار  همینگوی بسیار دیده می‌شود، و البته این‌ خصیصه‌ی روایتی برآمده از تجربه‌های موفق هاشمی در سینما، چه در عرصه‌ی بازیگری و چه کارگردانی‌ست. فیلم‌های درخشانی چون سه قاپ و طوطی نمونه‌ای از آن تجربه‌هاست.
ماده‌اولیه‌ی عیّار برآمده از زندگی واقعی‌ست،  اما نمی‌توان آن را فقط رمانی رئالیستی نامید. دراماتیزه کردن حوادث و وجهی سوررئال بخشیدن به کابوس‌های امیرعیّار و گاه رنگ شاعرانه بخشیدن و دیگر موارد این رمان را به‌صورت مطلق در رئالیته جای نمی‌دهد. هاشمی به مدد مکانیسم ملاحظه و مکاشفه به نوشتن رمانی دست زده که آمیزه‌ای از واقعیت و خیال است، چون تمام رمان‌های بزرگ جهان. 
جنبه‌های مردم‌شناسی آداب و رسوم و بازی‌های مردمان جنوب‌ شهر تهران، بازنمایی فقر و سنت‌های مزخرف جامعه، روایت تاریخی که موجب اسطوره‌زدایی برخی از چهره‌های تاریخی چون طیّب شده است، و بازنمایی آرمان‌گرایی و قهرمان‌گرایی که سویه‌ای معرفت‌جویانه می‌یابد، خاصه در مکاشفه‌ی عیسی مسیح از سوی پیکارو، امیرعیّار، از جنبه‌های پررنگ این رمان است.
هنر ارزنده‌ی هاشمی دیالوگ‌نویسی‌های جان‌دار است که گاهی ساختاری کنایی-تمثیلی پیدا می‌کند. مثل این نمونه: من از گوشت گاو می‌بُرم، نه از گوشت گنجشک.
یکی از پررنگ‌ترین جنبه‌ها در این رمان، امر جنسی‌ست که البته هم‌راستا با سازوکار تپیکال پیکاروی اصلی و خرده‌پیکاروها چون پدر امیرعیّار است. امر جنسی در دیالوگ‌ها همراه است با انواع دشنام‌ها و در توصیف گاه سویه‌ای پرده‌در و خشن پیدا می‌کند (مثل توصیف همبستری پدر و مادر که پدر متکا را روی صورت فرزند از خواب بیدار شده می‌گذارد ) و گاه در نهایت ایجاز وجهی شاعرانه می‌یابد. چون هم‌بستری امیرعیّار با دختری پاریسی که بعدها همسر او می‌شود.
این رمان در زمانه‌ای که همه به‌دنبال خلاف آمد عادت هستند و دیگرگونه‌گویی‌های تصنعی؛ در زمانه‌ای که همه می‌خواهند دیگری باشند و به خود بودن باوری ندارند، یک اتفاق است، و این‌ آموزه را در بر دارد که می‌توان خود بود و در قالبی تکراری اثری را آفرید که فاصله‌ی زیباشناسی را درمی‌نوردد
رمان خواندنی عیّار را به‌زودی انتشارات مهری  منتشر خواهد کرد.  
#مهدی_خطیبی